Ανακαλύφθηκε στις 3 Ιουνίου 1908 από τον… Ιταλό αρχαιολόγο Λουΐτζι Περνιέ και φυλάσσεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Ο δίσκος είναι φτιαγμένος από πηλό. Η μέση διάμετρός του είναι 16 εκατοστά και το μέσο πάχος του 2.1 εκατοστά. Στις δύο όψεις του βρίσκονται 45 διαφορετικά σύμβολα, πολλά από τα οποία αναπαριστούν εύκολα αναγνωρίσιμα αντικείμενα, όπως ανθρώπινες μορφές, ψάρια, πουλιά, έντομα, φυτά κ.α. Συνολικά υπάρχουν 241 σύμβολα, 122 στην 1η πλευρά και 119 στη 2η, τοποθετημένα σπειροειδώς. Τα σύμβολα είναι χωρισμένα σε ομάδες με τη χρήση μικρών γραμμών που κατευθύνονται προς το κέντρο.Έχει κεντρίσει τη φαντασία πολλών αρχαιολόγων, επαγγελματιών και μη, και έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες αποκρυπτογράφησής του. Έχουν προταθεί πάρα πολλές ερμηνείες του κειμένου του, όπως ότι πρόκειται για προσευχή, για τη διήγηση μίας ιστορίας, για ένα γεωμετρικό θεώρημα, για ημερολόγιο κ.α..
Σήμερα ακόμα ένα βήμα πιο κοντά στην ερμηνεία του δίσκου της Φαιστού βρίσκονται οι επιστήμονες καθώς ήδη έχει ολοκληρωθεί κατά 90% η επιγραφική μελέτη του δίσκου που θα οδηγήσει στη γλωσσολογική ανάλυσή του, όπως γνωστοποίησε ο δρ Γκ. Οουενς, διευθυντής Γραφείου Διεθνών Σχέσεων Τ.Ε.Ι. Κρήτης.
Η επιγραφική μελέτη του δίσκου της Φαιστού πρόκειται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το καλοκαίρι, ενώ πλέον υπάρχουν αποδείξεις ότι πρόκειται για Μινωική θρησκευτική επιγραφή που πιθανόν μιλά για μία θεότητα ή μητέρα.
Ο κ. Οουενς, ανέφερε «έχουμε φτάσει στο σημείο να διαβάζουμε -χωρίς να καταλαβαίνουμε ακόμη- το 90% από τον δίσκο της Φαιστού με τις φωνητικές αξίες βάσει της Γραμμικής Β’. Προσπαθούμε να κάνουμε την καλύτερη ανάγνωση που μπορούμε -άρα να το ακούμε που δεν σημαίνει και κατανόηση προς το παρόν- αλλά είναι το βήμα που πρέπει να ολοκληρωθεί πριν προχωρήσουμε σε μία ερμηνεία του κειμένου».
Ο κ. Οουενς που δήλωσε πολύ ικανοποιημένος και θετικός για τη μέχρι στιγμής εξέλιξη της έρευνας τόνισε ότι «μέχρι το καλοκαίρι ελπίζω να έχουμε ολοκληρώσει την προσπάθειά μας για την επιγραφική ανάγνωση και μετά θα αρχίσουμε τη γλωσσολογική ανάγνωση, δηλαδή για το τι μπορεί να σημαίνει ο δίσκος της Φαιστού; …».
Αξίζει να σημειωθεί ότι όπως επεσήμανε ο ίδιος «μέχρι στιγμής ξέρουμε ότι πρόκειται για Μινωική θρησκευτική επιγραφή και γι’ αυτό έχουμε και απόδειξη. Βέβαια το θέμα είναι όχι τι νομίζουμε, αλλά τι μπορούμε να αποδείξουμε».
